Grammatical gender of nouns

Noun is an inflected part of speech determining things, objects, places and persons. Noun is inflected for numbers and cases, and it has genders.

In Polish, there are three genders in singular number: masculine (ten), feminine (ta) and neuter (to). In plural number, there are two genders: masculine personal (ci) and non-masculine personal (te).

Nominative singular of most nouns has the following endings:

• Masculine gender ends with a consonant (e.g. syn, pies, brat).
• Feminine gender ends with -a (e.g. mama, ulica, córka).
• Neuter gender ends with -o (e.g. kino, auto, nazwisko or -e mieszkanie, spotkanie).

Number of nouns

Nouns can have singular or plural number.

Singular number is used when talking about one object (e.g. siostra, dom, pies, dziecko).

Plural number is used when talking about a number of objects (e.g. siostry, domy, psy, dzieci).

Some nouns have only plural number (e.g. drzwi, okulary).

Inflection of nouns

In the Polish language, there are seven cases: nominative, genitive, dative, accusative, instrumental, locative and vocative. The case of a noun is determined by means of a question.

Singular number

Plural number

Nominative

Nominative is the basic form of a noun. In a sentence, nominative is never used with prepositions. Nominative answers the questions: kto? co?

In nominative singular, most nouns have the following endings:

• Masculine gender ends with a consonant (e.g. syn, pies, brat).
• Feminine gender ends with -a (e.g. mama, ulica, córka).
• Neuter gender ends with -o (e.g. kino, auto, nazwisko or -e mieszkanie, spotkanie).

Some nouns have non-typical endings in nominative singular:

• ending -a also appears in masculine gender (ten kolega, mężczyzna, dentysta),
• ending –ę appears in neuter gender (to imię, kurczę),
• nouns in feminine gender may end with a consonant (ta krew, kość).

Plural number

Mianownik rzeczowników niemęskoosobowych przybiera najczęściej końcówkę –y (dziura → dziury, krem → kremy).

Rzeczowniki, których temat jest zakończony w mianowniku liczby pojedynczej na –k, -g, przybierają końcówkę –i (żarówka → żarówki, kosmetyk → kosmetyki).

Rzeczowniki, których temat jest zakończony w mianowniku liczby pojedynczej na –ń, -sz, -cz, -rz, -ż, -l, -j, -c, -dz, -ś, -ć, -ź, przybierają końcówkę –e (grosz → grosze, pokój → pokoje, pieniądz → pieniądze, kłótnia → kłótnie).

Rzeczowniki, które są w liczbie pojedynczej rodzaju nijakiego, przybierają w liczbie mnogiej końcówkę –a (ubranie → ubrania, narzędzie → narzędzia).

Movable (reduced) e

Some nouns, when inflected, undergo changes in the root (e.g.młotek → młotki).

Mianownik rzeczowników męskoosobowych przybiera końcówkę –owie (pan → panowie). Do tej grupy należą np. nazwy pokrewieństwa (teść → teściowie, syn → synowie, ojciec → ojcowie).

Rzeczowniki męskoosobowe zakończone w liczbie pojedynczej na –k, -g(a), -r, -ec przybierają końcówkę –y (Polak → Polacy, kolega → koledzy, doktor → doktorzy, chłopiec → chłopcy).

Rzeczowniki męskoosobowe zakończone w liczbie pojedynczej na -d, -ch, -sta, –t(a) przybierają końcówkę –i (Szwed → Szwedzi, Włoch → Włosi, artysta → artyści, architekt → architekci).

Rzeczowniki męskoosobowe zakończone w liczbie pojedynczej na –c, –cz, -l, -rz, -sz, -ść przybierają końcówkę –e (rodzic → rodzice, gracz → gracze, nauczyciel → nauczyciele, lekarz → lekarze, listonosz → listonosze, gość → gośćie).

Niektóre rzeczowniki męskoosobowe posiadają w mianowniku liczby mnogiej nietypowe końcówki, np.: brat → bracia, ksiądz → księża, Rosjanin → Rosjanie, Amerykanin → Amerykanie.

Genitive

Genitive is used after prepositions: obok, bez, od, do, z, naprzeciwko, dla. Genitive answers questions: kogo? czego?

Some verbs (e.g. bać się, życzyć, szukać, słuchać, uczyć się) require the use of genitive: Uczyć się języka polskiego. Życzyć wszystkiego najlepszego..

Some masculine inanimate nouns in genitive singular form have the ending -u. Often, these are short words (sok → soku), loan words (bar → baru), words indicating means of transport (autobus → autobusu), masculine nouns, which name a week day (wtorek → wtorku), or uncountable nouns (cukier → cukru).

Plural number

Rzeczowniki, które są w mianowniku (kto? co?) liczby pojedynczej zakończone na spółgłoskę, przybierają w dopełniaczu liczby mnogiej końcówkę –ów (sąsiad → sąsiadów, student → studentów) lub –y/i (klucz → kluczy, mysz → myszy).

Rzeczowniki, które są w mianowniku liczby pojedynczej zakończone na samogłoskę, mają w dopełniaczu liczby mnogiej tzw. końcówkę zero (brama → bram, mieszkanie → mieszkań).

Movable (reduced) e

Some nouns, when inflected, undergo changes in the root (e.g.wtorek → do wtorku).

Plural nouns, which are feminine and neuter in singular number, have the so called zero ending in genitive. If in the word ending there are two consonants, in between such consonants a vowel will appear e (e.g. sukienka → sukienek, jajko → jajek).

Dative

Prepositions followed by dative: ku, dzięki, przeciw. Dative answers a question: komu? czemu?

Dative follows some verbs: dać, dziękować, obiecać, pomagać, powiedzieć.

In the Polish language, endings of dative are in masculine gender -owi (e.g. mężowi, nauczycielowi) and -u (e.g. bratu, psu). In feminine gender, noun has the ending –i/-y (e.g. babci, ulicy and –e/-ie koleżance, dziewczynie).

Note! Alternating sounds:

• ch + e = sze (mucha → musze)
• d + e = dzie (woda → wodzie)
• g + e = dze (kolega → koledze)
• k + e = ce (matka → matce)
• r + e = rze (siostra → siostrze)
• zd + e = ździe (gwiazda → gwieździe)
• dz → g (koledzy → kolegom)
• ć → t (klienci → klientom)

Accusative

Accusative follows prepositions: na, pod, przez, nad, w. Accusative answers the questions: kogo? co?

Accusative is used after the following verbs: mieć, lubić, jeść, kupować, czytać, znać, oglądać, prosić. However, if such verbs follow negation, the case is changed to genitive (kogo? czego?).

Some nouns, when inflected, also show changes in the stem (e.g. pies → mam psa).

Plural number

Biernik rzeczowników niemęskoosobowych równa się mianownikowi. E.g.:

To są (kto?, co?) kremy. X Mam (kogo?, co?) kremy.

To są (kto?, co?) studentki. X Widzę (kogo?, co?) studentki.

Biernik rzeczowników męskoosobowych równa się dopełniaczowi. E.g.:

Szukam (kogo? czego?) studentów. X Znam (kogo? co?) studentów.

Nie widzę (kogo? czego?) twoich rodziców. X Widzę (kogo? co?) twoich rodziców.

Instrumental

Instrumental follows prepositions: nad, pod, przed, za, między. Instrumental answers questions: (z) kim? (z) czym?

Locative

Locative is used after the following prepositions: na, po, o, przy, w(e). Locative answers the questions: (o) kim, (o) czym?

Nouns with a hard stem have in locative the ending -e (e.g. okno → na oknie, sklep → w sklepie).

Nouns in neuter and masculine gender with a soft stem and a stem ending with k, g, ch have in locative the ending –u (e.g. mieszkanie → w mieszkaniu, rok → w roku).

Some nouns in feminine gender have the ending –i/-y (e.g. kuchnia → w kuchni, praca → w pracy).

Note! Alternating sounds:

• ch + e = sze (mucha → o musze)
• d + e = dzie (woda → w wodzie)
• g + e = dze (noga → o nodze)
• k + e = ce (matka → o matce)
• ł + e = le (stół → na stole)
• r + e = rze (rower → na rowerze)
• sł + e = śle (krzesło → na krześle)
• st + e = ście (miasto → w mieście)
• t + e = cie (uniwersytet – na uniwersytecie)
• zd + e = ździe (gwiazda → o gwieździe)

Plural number

Miejscownik liczby mnogiej przybiera końcówkę –ach (góra → górach, dom → domach, Bieszczady → Bieszczadach).

Vocative

Vocative is used when addressing someone.

W mowie potocznej wołacz często zastępowany jest mianownikiem, np. Cześć, Marcin!

Jednak w sytuacjach oficjalnych, zwracając się do kogoś, używamy wołacza, np. Cześć, Marcinie!

Rzeczowniki rodzaju męskiego twardotematowe przybierają końcówkę –ie (Marcin → Marcinie, Filip → Filipie).

Rzeczowniki rodzaju męskiego miękkotematowe, rzeczowniki zakończone na -k, -g, -ch i zdrobniałeimiona żeńskie przybierają końcówkę -u (Tomasz → Tomaszu, Marek → Mareku, Basia → Basiu).

Rzeczowniki rodzaju żeńskiego przybierają końcówkę -o (Beata → Beato, mama → mamo).

Gerunds

Nouns which name acts and states are called gerunds. For most verbs, they are formed by cutting off an inflectional ending and adding a suffix to the stem -anie, -enie, -cie, e.g.:

• budować → budowanie
• biegać → bieganie
• projektować → projektowanie

• chodzić → chodzenie
• robić → robienie
• mówić → mówienie

• być → bycie
• pić → picie
• myć → mycie

Forming feminatives

Feminatives are formed from most masculine nouns by adding the suffix -ka, e.g.:

In the Polish language, there are no feminative forms of some masculine names of academic titles, professions or job positions. A masculine name is then supplemented with the noun pani, E.g.:

In job advertisements and some communications names of job positions may relate to both genders although feminatives ......

Tworzenie nazw wykonawców czynności

Rzeczowniki, które oznaczają wykonawców czynności, tworzymy za pomocą formantów słowotwórczych, np. -arz, -ec, -ik.

• -arz (piłkarz, bramkarz, dziennikarz, pisarz, siatkarz)
• -ec (strzelec)
• -ik (przewodnik, napastnik, zawodnik, przeciwnik)