Liczebniki / Gramatyka

Liczebniki główne

Liczebnik to część mowy oznaczająca liczbę, ilość, kolejność i wielokrotność. Liczebnik odpowiada na pytania ile? który z kolei?.

Liczebniki główne określają liczbę czegoś. Odpowiadają na pytanie ile? ilu?. Odmieniają się przez przypadki i rodzaje.

0	-	`zero`	10	-	`dziesięć`	20	-	`dwadzieścia`	30	-	`trzydzieści`
1	-	`jeden`	11	-	`jedenaście`	21	-	`dwadzieścia` `jeden`	40	-	`czterdzieści`
2	-	`dwa`	12	-	`dwanaście`	22	-	`dwadzieścia` `dwa`	50	-	`pięćdziesiąt`
3	-	`trzy`	13	-	`trzynaście`	23	-	`dwadzieścia` `trzy`	60	-	`sześćdziesiąt`
4	-	`cztery`	14	-	`czternaście`	24	-	`dwadzieścia` `cztery`	70	-	`siedemdziesiąt`
5	-	`pięć`	15	-	`piętnaście`	25	-	`dwadzieścia` `pięć`	80	-	`osiemdziesiąt`
6	-	`sześć`	16	-	`szesnaście`	26	-	`dwadzieścia` `sześć`	90	-	`dziewięćdziesiąt`
7	-	`siedem`	17	-	`siedemnaście`	27	-	`dwadzieścia` `siedem`	100	-	`sto`
8	-	`osiem`	18	-	`osiemnaście`	28	-	`dwadzieścia` `osiem`
9	-	`dziewięć`	19	-	`dziewiętnaście`	29	-	`dwadzieścia` `dziewięć`

101	-	`sto` `jeden`	111	-	`sto` `jedenaście`	121	-	`sto` `dwadzieścia` `jeden`	200	-	`dwieście`
102	-	`sto` `dwa`	112	-	`sto` `dwanaście`	122	-	`sto` `dwadzieścia` `dwa`	300	-	`trzysta`
103	-	`sto` `trzy`	113	-	`sto` `trzynaście`	123	-	`sto` `dwadzieścia` `trzy`	400	-	`czterysta`
104	-	`sto` `cztery`	114	-	`sto` `czternaście`	124	-	`sto` `dwadzieścia` `cztery`	500	-	`pięćset`
105	-	`sto` `pięć`	115	-	`sto` `piętnaście`	125	-	`sto` `dwadzieścia` `pięć`	600	-	`sześćset`
106	-	`sto` `sześć`	116	-	`sto` `szesnaście`	126	-	`sto` `dwadzieścia` `sześć`	700	-	`siedemset`
107	-	`sto` `siedem`	117	-	`sto` `siedemnaście`	127	-	`sto` `dwadzieścia` `siedem`	800	-	`osiemset`
108	-	`sto` `osiem`	118	-	`sto` `osiemnaście`	128	-	`sto` `dwadzieścia` `osiem`	900	-	`dziewięćset`
109	-	`sto` `dziewięć`	119	-	`sto` `dziewiętnaście`	129	-	`sto` `dwadzieścia` `dziewięć`
110	-	`sto` `dziesięć`	120	-	`sto` `dwadzieścia`	130	-	`sto` `trzydzieści`

1000 - tysiąc
1 000 000 - milion
1 000 000 000 - miliard
1 000 000 000 000 - bilion

Liczebniki główne tysiąc, milion, miliard nie odmieniają się przez rodzaje. Odmieniają się przez przypadki i liczby tak samo jak rzeczowniki rodzaju męskiego, np. tysiąc, tysiąca, tysiącowi, tysiąc, tysiącem, tysiącu, tysiąc.

Liczebnik główny jeden w liczbie pojedynczej ma formy rodzaju męskiego (jeden), żeńskiego (jedna) i nijakiego (jedno). Liczebniki główne od 1 do 4 łączą się z rzeczownikiem w mianowniku (np. 1 samochód, 2, 3, 4 samochody). Od 5 wzwyż liczebniki główne łączą się z dopełniaczem (np. 5, 6, 7 samochodów).

Odmiana liczebnika `jeden`

Przypadek	r. męski	r. żeński	r. nijaki
Mianownik	`jeden`	`jedna`	`jedno`
Dopełniacz	`jednego`	`jednej`	`jednego`
Celownik	`jednemu`	`jednej`	`jednemu`
Biernik	`jednego`	`jedną`	`jedno`
Narzędnik	`jednym`	`jedną`	`jednym`
Miejscownik	`jednym`	`jednej`	`jednym`
Wołacz	`jeden`	`jedna`	`jedno`

Odmiana liczebnika `dwa`, `trzy`, `cztery`

Forma męskoosobowa

Przypadek	`dwa`	`trzy`	`cztery`
Mianownik	`dwa`/`dwóch`	`trzej`/`trzech`	`czterej`/`czterech`
Dopełniacz	`dwóch`	`trzech`	`czterech`
Celownik	`dwom`/`dwóm`	`trzem`	`czterem`
Biernik	`dwóch`	`trzech`	`czterech`
Narzędnik	`dwoma`	`trzema`	`czterema`
Miejscownik	`dwóch`	`trzech`	`czterech`
Wołacz	`dwaj`	`trzej`	`czterej`

Liczebniki główne dwa, trzy, cztery w rodzaju męskoosobowym mają dwie formy: np. dwaj chłopcy i dwóch chłopców, trzej chłopcy i trzech chłopców, czterej chłopcy i czterech chłopców.

Forma żeńska

Przypadek	`dwa`	`trzy`	`cztery`
Mianownik	`dwie`	`trzy`	`cztery`
Dopełniacz	`dwóch`/`dwu`	`trzech`	`czterech`
Celownik	`dwom`/`dwu`	`trzem`	`czterem`
Biernik	`dwie`	`trzy`	`cztery`
Narzędnik	`dwiema`/`dwoma`	`trzema`	`czterema`
Miejscownik	`dwóch`/`dwu`	`trzech`	`czterech`
Wołacz	`dwie`	`trzy`	`cztery`

Forma niemęskoosobowa i nijaka

Przypadek	`dwa`	`trzy`	`cztery`
Mianownik	`dwa`	`trzy`	`cztery`
Dopełniacz	`dwóch`	`trzech`	`czterech`
Celownik	`dwóm`/`dwu`	`trzem`	`czterem`
Biernik	`dwa`	`trzy`	`cztery`
Narzędnik	`dwoma`	`trzema`	`czterema`
Miejscownik	`dwóch`	`trzech`	`czterech`
Wołacz	`dwa`	`trzy`	`cztery`

Odmiana liczebnika `pięć` i wzwyż

Przypadek	Forma męskoosobowa	Forma niemęskoosobowa
Mianownik	`pięciu`	`pięć`
Dopełniacz	`pięciu`	`pięciu`
Celownik	`pięciu`	`pięciu`
Biernik	`pięciu`	`pięć`
Narzędnik	`pięcioma`	`pięcioma`
Miejscownik	`pięciu`	`pięciu`
Wołacz	`pięciu`	`pięć`

Liczebniki porządkowe

Liczebniki porządkowe określają kolejność osób i rzeczy. Odmieniają się przez przypadki, rodzaje i liczby.

Odpowiadają na pytanie który?, która?, które z kolei? (np. drugi, piąty, ósma, dwunasta, trzydzieste, setne).

1	-	`pierwszy`, -`a`, -`e`	11	-	`jedenasty`, -`a`, -`e`	21	-	`dwudziesty`, -`a`, -`e` `pierwszy`, -`a`, -`e`
2	-	`drugi`, -`a`, -`e`	12	-	`dwunasty`, -`a`, -`e`	22	-	`dwudziesty`, -`a`, -`e` `drugi`, -`a`, -`e`
3	-	`trzeci`, -`a`, -`e`	13	-	`trzynasty`, -`a`, -`e`	23	-	`dwudziesty`, -`a`, -`e` `trzeci`, -`a`, -`e`
4	-	`czwarty`, -`a`, -`e`	14	-	`czternasty`, -`a`, -`e`	24	-	`dwudziesty`, -`a`, -`e` `czwarty`, -`a`, -`e`
5	-	`piąty`, -`a`, -`e`	15	-	`piętnasty`, -`a`, -`e`	25	-	`dwudziesty`, -`a`, -`e` `piąty`, -`a`, -`e`
6	-	`szósty`, -`a`, -`e`	16	-	`szesnasty`, -`a`, -`e`	26	-	`dwudziesty`, -`a`, -`e` `szósty`, -`a`, -`e`
7	-	`siódmy`, -`a`, -`e`	17	-	`siedemnasty`, -`a`, -`e`	27	-	`dwudziesty`, -`a`, -`e` `siódmy`, -`a`, -`e`
8	-	`ósmy`, -`a`, -`e`	18	-	`osiemnasty`, -`a`, -`e`	28	-	`dwudziesty`, -`a`, -`e` `ósmy`, -`a`, -`e`
9	-	`dziewiąty`, -`a`, -`e`	19	-	`dziewiętnasty`, -`a`, -`e`	29	-	`dwudziesty`, -`a`, -`e` `dziewiąty`, -`a`, -`e`
10	-	`dziesiąty`, -`a`, -`e`	20	-	`dwudziesty`, -`a`, -`e`

30	-	`trzydziesty`, -`a`, -`e`	101	-	`sto` `pierwszy`, -`a`, -`e`	211	-	`dwieście` `jedenasty`, -`a`, -`e`
40	-	`czterdziesty`, -`a`, -`e`	102	-	`sto` `drugi`, -`a`, -`e`	212	-	`dwieście` `dwunasty`, -`a`, -`e`
50	-	`pięćdziesiąty`, -`a`, -`e`	103	-	`sto` `trzeci`, -`a`, -`e`	213	-	`dwieście` `trzynasty`, -`a`, -`e`
60	-	`sześćdziesiąty`, -`a`, -`e`	104	-	`sto` `czwarty`, -`a`, -`e`	214	-	`dwieście` `czternasty`, -`a`, -`e`
70	-	`siedemdziesiąty`, -`a`, -`e`	105	-	`sto` `piąty`, -`a`, -`e`	215	-	`dwieście` `piętnasty`, -`a` , -`e`
80	-	`osiemdziesiąty`, -`a`, -`e`	106	-	`sto` `szósty`, -`a`, -`e`	216	-	`dwieście` `szesnasty`, -`a`, -`e`
90	-	`dziewięćdziesiąty`, -`a`, -`e`	107	-	`sto` `siódmy`, -`a`, -`e`	217	-	`dwieście` `siedemnasty`, -`a`, -`e`
100	-	`setny`, -`a`, -`e`	108	-	`sto` `ósmy`, -`a`, -`e`	218	-	`dwieście` `osiemnasty`, -`a`, -`e`
			109	-	`sto` `dziewiąty`, -`a`, -`e`	219	-	`dwieście` `dziewiętnasty`, -`a`, -`e`
			110	-	`sto` `dziesiąty`, -`a`, -`e`	220	-	`dwieście` `dwudziesty`, -`a`, -`e`

321	-	`trzysta` `dwudziesty`, -`a`, -`e` `pierwszy`, -`a`, -`e`	1000	-	`tysięczny`, -`a`, -`e`
322	-	`trzysta` `dwudziesty`, -`a`, -`e` `drugi`, -`a`, -`e`	1001	-	`tysiąc` `pierwszy`, -`a`, -`e`
323	-	`trzysta` `dwudziesty`, -`a`, -`e` `trzeci`, -`a`, -`e`	2000	-	`dwutysięczny`, -`a`, -`e`
324	-	`trzysta` `dwudziesty`, -`a`, -`e` `czwarty`, -`a`, -`e`	2018	-	`dwa` `tysiące` `osiemnasty`, -`a`, -`e`
325	-	`trzysta` `dwudziesty`, -`a`, -`e` `piąty`, -`a`, -`e`	3000	-	`trzytysięczny`, -`a`, -`e`
326	-	`trzysta` `dwudziesty`, -`a`, -`e` `szósty`, -`a`, -`e`	3434	-	`trzy` `tysiące` `czterysta` `trzydziesty`, -`a`, -`e` `czwarty`, -`a`, -`e`
327	-	`trzysta` `dwudziesty`, -`a`, -`e` `siódmy`, -`a`, -`e`
328	-	`trzysta` `dwudziesty`, -`a`, -`e` `ósmy`, -`a`, -`e`
329	-	`trzysta` `dwudziesty`, -`a`, -`e` `dziewiąty`, -`a`, -`e`
330	-	`trzysta` `trzydziesty`, -`a`, -`e`

Odmiana liczebnika porządkowego

Liczebniki porządkowe odmieniają się przez przypadki, rodzaje i liczby.

Liczebniki porządkowe mają formy rodzaju męskiego, żeńskiego i nijakiego w liczbie pojedynczej, rodzaj męskoosobowy i niemęskoosobowy w liczbie mnogiej.

Liczba pojedyncza

Przypadek	r. męski (`który`?)			r. nijaki (`które`?)	r. żeński (`która`?)
Przypadek	osoby	zwierzęta	rzeczy
Mianownik = Wołacz	`szesnasty`	`szesnasty`	`szesnasty`	`szesnaste`	`szesnasta`
Dopełniacz	`szesnastego`	`szesnastego`	`szesnastego`	`szesnastego`	`szesnastej`
Celownik	`szesnastemu`	`szesnastemu`	`szesnastemu`	`szesnastemu`	`szesnastej`
Biernik	`szesnastego`	`szesnastego`	`szesnasty`	`szesnaste`	`szesnastą`
Narzędnik	`szesnastym`	`szesnastym`	`szesnastym`	`szesnastym`	`szesnastą`
Miejscownik	`szesnastym`	`szesnastym`	`szesnastym`	`szesnastym`	`szesnastej`

Liczba mnoga

Przypadek	r. męskoosobowy (`którzy`?)	r. niemęskoosobowy (`które`?)
Mianownik = Wołacz	`szesnaści`	`szesnaste`	`szesnaste`	`szesnaste`	`szesnaste`
Dopełniacz	`szesnastych`	`szesnastych`	`szesnastych`	`szesnastych`	`szesnastych`
Celownik	`szesnastym`	`szesnastym`	`szesnastym`	`szesnastym`	`szesnastym`
Biernik	`szesnastych`	`szesnaste`	`szesnaste`	`szesnaste`	`szesnaste`
Narzędnik	`szesnastymi`	`szesnastymi`	`szesnastymi`	`szesnastymi`	`szesnastymi`
Miejscownik	`szesnastych`	`szesnastych`	`szesnastych`	`szesnastych`	`szesnastych`

Liczebnik porządkowy w miejscowniku - określenie czasu

Za pomocą liczebnika porządkowego w miejscowniku odpowiadamy na pytanie o której godzinie? lub po której?, np. O której jesz obiad? Obiad jem o czternastej. Po której wracasz z pracy? Z pracy wracam po szesnastej.

Na pytanie o której godzinie? (+ czasownik) odpowiadamy:

Liczebnik porządkowy (`która` `godzina`?)		Miejscownik liczebnika porządkowego (`o` `której` `godzinie`?)	Liczebnik porządkowy (`która` `godzina`?)		Miejscownik liczebnika porządkowego (`o` `której` `godzinie`?)
1:00	`pierwsza`	`pierwszej`	13:00	`trzynasta`	`trzynastej`
2:00	`druga`	`drugiej`	14:00	`czternasta`	`czternastej`
3:00	`trzecia`	`trzeciej`	15:00	`piętnasta`	`piętnastej`
4:00	`czwarta`	`czwartej`	16:00	`szesnasta`	`szesnastej`
5:00	`piąta`	`piątej`	17:00	`siedemnasta`	`siedemnastej`
6:00	`szósta`	`szóstej`	18:00	`osiemnasta`	`osiemnastej`
7:00	`siódma`	`siódmej`	19:00	`dziewiętnasta`	`dziewiętnastej`
8:00	`ósma`	`ósmej`	20:00	`dwudziesta`	`dwudziestej`
9:00	`dziewiąta`	`dziewiątej`	21:00	`dwudziesta` `pierwsza`	`dwudziestej` `pierwszej`
10:00	`dziesiąta`	`dziesiątej`	22:00	`dwudziesta` `druga`	`dwudziestej` `drugiej`
11:00	`jedenasta`	`jedenastej`	23:00	`dwudziesta` `trzecia`	`dwudziestej` `trzeciej`
12:00	`dwunasta`	`dwunastej`	24:00	`dwudziesta` `czwarta`	`dwudziestej` `czwartej`

Liczebnik porządkowy w narzędniku - określenie czasu

Za pomocą liczebnika porządkowego w narzędniku odpowiadamy na pytanie między którą a którą godziną? lub przed którą godziną?, np. W domu jestem między siódmą i dziesiątą. Z pracy wracam przed siedemnastą.

Liczebnik porządkowy (`która` `godzina`?)		Narzędnik liczebnika porządkowego (`między` `którą`?)	Liczebnik porządkowy (`która` `godzina`?)		Narzędnik liczebnika porządkowego (`między` `którą`?)
1:00	`pierwsza`	`pierwszą`	13:00	`trzynasta`	`trzynastą`
2:00	`druga`	`drugą`	14:00	`czternasta`	`czternastą`
3:00	`trzecia`	`trzecią`	15:00	`piętnasta`	`piętnastą`
4:00	`czwarta`	`czwartą`	16:00	`szesnasta`	`szesnastą`
5:00	`piąta`	`piątą`	17:00	`siedemnasta`	`siedemnastą`
6:00	`szósta`	`szóstą`	18:00	`osiemnasta`	`osiemnastą`
7:00	`siódma`	`siódmą`	19:00	`dziewiętnasta`	`dziewiętnastą`
8:00	`ósma`	`ósmą`	20:00	`dwudziesta`	`dwudziestą`
9:00	`dziewiąta`	`dziewiątą`	21:00	`dwudziesta` `pierwsza`	`dwudziestą` `pierwszą`
10:00	`dziesiąta`	`dziesiątą`	22:00	`dwudziesta` `druga`	`dwudziestą` `drugą`
11:00	`jedenasta`	`jedenastą`	23:00	`dwudziesta` `trzecia`	`dwudziestą` `trzecią`
12:00	`dwunasta`	`dwunastą`	24:00	`dwudziesta` `czwarta`	`dwudziestą` `czwartą`

Liczebnik porządkowy w dopełniaczu - określenie czasu

Za pomocą liczebnika porządkowego w dopełniaczu odpowiadamy na pytanie do której godziny?, od której godziny?, około której godziny? lub od której godziny do której?, np. Do której wrócisz do domu? Do domu wrócę do trzeciej. Od której czynny jest warsztat? Warsztat jest czynny od dziewiątej. Od której do której jesteś w pracy? W pracy jestem od ósmej do szesnastej. Około której wychodzisz? Wychodzę około szesnastej.