K vsebini

Predlogi

Predlog je nepregibna besedna vrsta. Predlog se veže z drugimi besedami. Predlog z drugimi besedami tvori predložne zveze. Predlog je nepolnopomenska besedna zveza.

Predlogi se z drugimi besedami pišejo narazen.

Predloge delimo na dve skupini:

  • preprosti predlogi, npr: na, o, w, z, za, ku, do, bez, pod, przed, nad, dla, między, przez, po ipd.;
  • sestavljeni predlogi (razmerje dveh preprostih predlogov), npr. poprzez, pomiędzy, ponad, wśród, obok, około, oprócz, pomimo itd.

  • predlogi poimenujejo časovno razmerje, npr o ósmej, po spotkaniu, przed śniadaniem.
  • predlogi poimenujejo vzročno razmerje, npr iść po prezent.
  • predlogi poimenujejo prostorsko razmerje - kjer se oseba ali predmet v danem trenutku nahaja, npr. nad samochodem, za samochodem, przed samochodem, pod samochodem, obok samochodu, w samochodzie, na samochodzie, za samochodem.

Prostorski predlogi se uporabljajo z orodnikom in mestnikom

Predlogi przed, za, nad ob sebi zahtevajo samostalnik v orodniku. Predlogi w, na, przy ob sebi zahtevajo samostalnik v mestniku.

przed, za, nad + orodnik (kim? czym?)

moški spolprzed + -emprzed pokojem
ženski spolza + za kanapą
moški spolnad + -emnad biurkiem

w, na, przy + mestnik (o kim? o czym?)

moški spolw + -uw pokoju
ženski spolna + -ena kanapie
moški spolprzy + -uprzy biurku

Predlogi w in do, se uporabljajo z orodnikom in rodilnikom

Predlog w ob sebi zahteva samostalnik v mestniku. Predlog do ob sebi zahteva samostalnik v rodilniku.

w + mestnik (kim? czym?)

Jestem w Krakowie.
Mieszkam w Warszawie.
Jestem w Polsce.

do + rodilnik (kogo? czego?)

Jadę do Krakowa.
Idę do Warszawy.
Jadę do Polski.

Predložna zveza

Predložna zveza je razmerje med predlogom in;

  • samostalnikom, npr. w szkole, do pracy, o tobie;
  • pridevnikom, npr. za mała, z młodym, o starym;
  • števnikom, npr. po trzecie, dla dwojga, do stu;
  • zaimkom, npr. przy nim, bez niego, z wami;
  • prislovom, npr. od zaraz, na pewno, na zawsze.

Predložne zveze pišemo narazen, npr. do kolegi, do pracy, na plaży, przez miasto, u was, po lekcjach, z restauracji.

Predložna zveza s samostalnikom

Predložno zvezo tvorita predlog in samostalnik v določenem sklonu. Predlog vpliva na sklonsko obliko samostalnika, npr:

Idę do + rodilnik (do kogo?)Idę do fryzjera.
Idę do + tožilnik (dokąd?)Idę do kina.
Idę na + tožilnik (dokąd?)Idę na parking.
Idę na + tožilnik (co?)Idę na spacer.
Idę w + tožilnik (dokąd?)Idę w góry.
Idę nad + tožilnik (dokąd?)Idę nad jezioro.
Jestem u + tožilnik (kogo?)Jestem u brata.
Jestem w + mestnik(gdzie?)Jestem w kinie.
Jestem na + mestnik(gdzie?)Jestem na parkingu.
Jestem na + mestnik(czym?)Jestem na spacerze.
Jestem w + mestnik(gdzie?)Jestem w górach.
Jestem nad + orodnik (gdzie?)Jestem nad jeziorem.

Predložna zveza z czym in bez czego

Predlog z ob sebi zahteva samostalnik v orodniku. Predlog bez ob sebi zahteva samostalnik v rodilniku.

z + orodnik (kim? czym?)

Piję kawę z mlekiem.
Proszę pierogi z mięsem.
Pijemy herbatę z cytryną.

bez + rodilnik (kogo? czego?)

Piję kawę bez mleka.
Proszę pierogi bez mięsa.
Pijemy herbatę bez cytryny.

Predložna zveza v rodilniku

  • Proszę kotlet schabowy bez ziemniaków.
  • Lubię kawę bez cukru.
  • Kiedyś pojadę do Gdańska.
  • Do Krakowa przyjeżdża dużo turystów.

Predlog o, do, oddo ob sebi zahteva vrstilni števnik v rodilniku, npr. Przedstawienie zaczyna się o siedemnastej. Sklep jest otwarty do osiemnastej. Filip pracuje od ósmej do szesnastej.

Predložna zveza v orodniku

Predlog z, za, pod, nad, przed, między ob sebi zahteva samostalnik v orodniku, npr.:

  • Na urlop pojadę z córką.
  • Za parkiem jest szkoła.
  • Zeszyt leży pod książką.
  • Spędzamy wakacje nad morzem.
  • Zostawił rower przed hotelem.
  • Stoję między biurkiem i oknem.

Predlog między z vrstilnim števnikom ob sebi zahteva orodnik, npr. Spotykam się z Filipem między dziewiątą i dziesiątą. Przyjdę do ciebie między drugą i trzecią. Beata ma wolny termin w poniedziałek między jedenastą i dwunastą.

Predložna zveza v mestniku

Predložna zveza v mestniku opisujejo kraj dejanja. Predlogi w, na, przy ob sebi zahtevajo samostalnik v mestniku, npr.

  • To jest mój pierwszy dzień w pracy.
  • Teraz jesteśmy na plaży.
  • Przy biurku znajduje się fotel.
Na vrh