Predlogi

Predlog je nepregibna besedna vrsta. Predlog se veže z drugimi besedami. Predlog z drugimi besedami tvori predložne zveze. Predlog je nepolnopomenska besedna zveza.

Predlogi se z drugimi besedami pišejo narazen.

Predloge delimo na dve skupini:

• preprosti predlogi, npr: na, o, w, z, za, ku, do, bez, pod, przed, nad, dla, między, przez, po ipd.;
• sestavljeni predlogi (razmerje dveh preprostih predlogov), npr. poprzez, pomiędzy, ponad, wśród, obok, około, oprócz, pomimo itd.

• predlogi poimenujejo časovno razmerje, npr o ósmej, po spotkaniu, przed śniadaniem.
• predlogi poimenujejo vzročno razmerje, npr iść po prezent.
• predlogi poimenujejo prostorsko razmerje - kjer se oseba ali predmet v danem trenutku nahaja, npr. nad samochodem, za samochodem, przed samochodem, pod samochodem, obok samochodu, w samochodzie, na samochodzie, za samochodem.

Prostorski predlogi se uporabljajo z orodnikom in mestnikom

Predlogi przed, za, nad ob sebi zahtevajo samostalnik v orodniku. Predlogi w, na, przy ob sebi zahtevajo samostalnik v mestniku.

przed, za, nad + orodnik (kim? czym?)

w, na, przy + mestnik (o kim? o czym?)

Predlogi w in do, se uporabljajo z orodnikom in rodilnikom

Predlog w ob sebi zahteva samostalnik v mestniku. Predlog do ob sebi zahteva samostalnik v rodilniku.

w + mestnik (kim? czym?)

do + rodilnik (kogo? czego?)

Predložna zveza

Predložna zveza je razmerje med predlogom in;

• samostalnikom, npr. w szkole, do pracy, o tobie;
• pridevnikom, npr. za mała, z młodym, o starym;
• števnikom, npr. po trzecie, dla dwojga, do stu;
• zaimkom, npr. przy nim, bez niego, z wami;
• prislovom, npr. od zaraz, na pewno, na zawsze.

Predložne zveze pišemo narazen, npr. do kolegi, do pracy, na plaży, przez miasto, u was, po lekcjach, z restauracji.

Predložna zveza s samostalnikom

Predložno zvezo tvorita predlog in samostalnik v določenem sklonu. Predlog vpliva na sklonsko obliko samostalnika, npr:

Predložna zveza z czym in bez czego

Predlog z ob sebi zahteva samostalnik v orodniku. Predlog bez ob sebi zahteva samostalnik v rodilniku.

z + orodnik (kim? czym?)

bez + rodilnik (kogo? czego?)

Predložna zveza v rodilniku

• Proszę kotlet schabowy bez ziemniaków.
• Lubię kawę bez cukru.
• Kiedyś pojadę do Gdańska.
• Do Krakowa przyjeżdża dużo turystów.

Predlog o, do, od…do ob sebi zahteva vrstilni števnik v rodilniku, npr. Przedstawienie zaczyna się o siedemnastej. Sklep jest otwarty do osiemnastej. Filip pracuje od ósmej do szesnastej.

Predložna zveza v orodniku

Predlog z, za, pod, nad, przed, między ob sebi zahteva samostalnik v orodniku, npr.:

• Na urlop pojadę z córką.
• Za parkiem jest szkoła.
• Zeszyt leży pod książką.
• Spędzamy wakacje nad morzem.
• Zostawił rower przed hotelem.
• Stoję między biurkiem i oknem.

Predlog między z vrstilnim števnikom ob sebi zahteva orodnik, npr. Spotykam się z Filipem między dziewiątą i dziesiątą. Przyjdę do ciebie między drugą i trzecią. Beata ma wolny termin w poniedziałek między jedenastą i dwunastą.

Predložna zveza v mestniku

Predložna zveza v mestniku opisujejo kraj dejanja. Predlogi w, na, przy ob sebi zahtevajo samostalnik v mestniku, npr.

• To jest mój pierwszy dzień w pracy.
• Teraz jesteśmy na plaży.
• Przy biurku znajduje się fotel.