Predložky

Predložky sú neohybné slovné druhy. Predložky sa spájajú s inými slovami. Predložky s inými slovami tvoria predložkové spojenia. Predložky sa nevyskytujú samostatne.

Predložky s inými slovami píšeme zvlášť.

Predložky delíme na dve skupiny:

• jednoduché predložky, napr.: na, o, w, z, za, ku, do, bez, pod, przed, nad, dla, między, przez, po atď.;
• zložené predložky (zložené z dvoch jednoduchých predložiek), napr. poprzez, pomiędzy, ponad, wśród, obok, około, oprócz, pomimo a pod.

• Predložky určujú časové súvislosti, napr. o ósmej, po spotkaniu, przed śniadaniem.
• Predložky určujú účelové súvislosti, napr. iść po prezent.
• Predložky určujú priestorové súvislosti - kde sa v danom momente nachádza nejaká osoba alebo predmet, napr. nad samochodem, za samochodem, przed samochodem, pod samochodem, obok samochodu, w samochodzie, na samochodzie, za samochodem.

Priestorové predložky sa používajú s inštrumentálom a lokálom

Predložky przed, za, nad si vyžadujú podstatné meno v inštrumentále. Predložky w, na, przy si vyžadujú podstatné meno v lokále.

przed, za, nad + inštrumentál (kim? czym?)

w, na, przy + lokál (o kim? o czym?)

Predložky w a do sa používajú s lokálom a genitívom.

Predložka w vyžaduje podstatné meno v lokále. Predložka do vyžaduje podstatné meno v genitíve.

w + lokál (kim? czym?)

do + genitív (kogo? czego?)

Predložkové spojenia

Predložkové spojenie predstavuje kombináciu predložky s:

• podstatným menom, napr. w szkole, do pracy, o tobie;
• prídavným menom, napr. za mała, z młodym, o starym;
• číslovkou, napr. po trzecie, dla dwojga, do stu;
• zámenom, napr. przy nim, bez niego, z wami;
• príslovkou, napr. od zaraz, na pewno, na zawsze.

Predložkové spojenie píšeme zvlášť, napr. do kolegi, do pracy, na plaży, przez miasto, u was, po lekcjach, z restauracji.

Predložkové spojenie s podstatným menom

Predložkové spojenie sa skladá z predložky a určitého pádu podstatného mena. Predložka určuje pádové formy podstatného mena, napr.:

Predložkové spojenia z czym i bez czego

Predložka z si vyžaduje podstatné meno v inštrumentále. Predložka bez si vyžaduje podstatné meno v genitíve.

z + inštrumentál (kim? czym?)

bez + genitív (kogo? czego?)

Predložkové spojenie v genitíve.

• Proszę kotlet schabowy bez ziemniaków.
• Lubię kawę bez cukru.
• Kiedyś pojadę do Gdańska.
• Do Krakowa przyjeżdża dużo turystów.

Predložky o, do, od…do si vyžadujú radovú číslovku v genitíve, napr. Przedstawienie zaczyna się o siedemnastej. Sklep jest otwarty do osiemnastej. Filip pracuje od ósmej do szesnastej.

Predložkové spojenia v inštrumentále.

Predložky z, za, pod, nad, przed, między si vyžadujú podstatné meno v inštrumentále, napr .:

• Na urlop pojadę z córką.
• Za parkiem jest szkoła.
• Zeszyt leży pod książką.
• Spędzamy wakacje nad morzem.
• Zostawił rower przed hotelem.
• Stoję między biurkiem i oknem.

Konštrukcia predložky między s radovou číslovkou si vyžaduje inštrumentál, napr. Spotykam się z Filipem między dziewiątą i dziesiątą. Przyjdę do ciebie między drugą i trzecią. Beata ma wolny termin w poniedziałek między jedenastą i dwunastą.

Predložkové spojenie v lokále

Predložkové spojenie v lokatíve popisuje miesto deja. Predložky w, na, przy si vyžadujú podstatné meno v lokále, napr.:

• To jest mój pierwszy dzień w pracy.
• Teraz jesteśmy na plaży.
• Przy biurku znajduje się fotel.