Liczebniki główne
Liczebnik to część mowy oznaczająca liczbę, ilość, kolejność i wielokrotność. Liczebnik odpowiada na pytania ile? który z kolei?.
Liczebniki główne określają liczbę czegoś. Odpowiadają na pytanie ile? ilu?. Odmieniają się przez przypadki i rodzaje.
| 0 | - | zero | 11 | - | jedenaście | 21 | - | dwadzieścia jeden | 40 | - | czterdzieści |
| 1 | - | jeden | 12 | - | dwanaście | 22 | - | dwadzieścia dwa | 50 | - | pięćdziesiąt |
| 2 | - | dwa | 13 | - | trzynaście | 23 | - | dwadzieścia trzy | 60 | - | sześćdziesiąt |
| 4 | - | cztery | 15 | - | piętnaście | 25 | - | dwadzieścia pięć | 80 | - | osiemdziesiąt |
| 5 | - | pięć | 16 | - | szesnaście | 26 | - | dwadzieścia sześć | 90 | - | dziewięćdziesiąt |
| 6 | - | sześć | 17 | - | siedemnaście | 27 | - | dwadzieścia siedem | 100 | - | sto |
| 7 | - | siedem | 18 | - | osiemnaście | 28 | - | dwadzieścia osiem | | | |
| 8 | - | osiem | 19 | - | dziewiętnaście | 29 | - | dwadzieścia dziewięć | | | |
| 9 | - | dziewięć | 20 | - | dwadzieścia | 30 | - | trzydzieści | | | |
| 10 | - | dziesięć | | | | | | | | | |
| 101 | - | sto jeden | 111 | - | sto jedenaście | 121 | - | sto dwadzieścia jeden | 200 | - | dwieście |
| 102 | - | sto dwa | 112 | - | sto dwanaście | 122 | - | sto dwadzieścia dwa | 300 | - | trzysta |
| 103 | - | sto trzy | 113 | - | sto trzynaście | 123 | - | sto dwadzieścia trzy | 400 | - | czterysta |
| 104 | - | sto cztery | 114 | - | sto czternaście | 124 | - | sto dwadzieścia cztery | 500 | - | pięćset |
| 105 | - | sto pięć | 115 | - | sto piętnaście | 125 | - | sto dwadzieścia pięć | 600 | - | sześćset |
| 106 | - | sto sześć | 116 | - | sto szesnaście | 126 | - | sto dwadzieścia sześć | 700 | - | siedemset |
| 107 | - | sto siedem | 117 | - | sto siedemnaście | 127 | - | sto dwadzieścia siedem | 800 | - | osiemset |
| 108 | - | sto osiem | 118 | - | sto osiemnaście | 128 | - | sto dwadzieścia osiem | 900 | - | dziewięćset |
| 109 | - | sto dziewięć | 119 | - | sto dziewiętnaście | 129 | - | sto dwadzieścia dziewięć | | | |
| 110 | - | sto dziesięć | 120 | - | sto dwadzieścia | 130 | - | sto trzydzieści | | | |
- 1000 - tysiąc
- 1 000 000 - milion
- 1 000 000 000 - miliard
- 1 000 000 000 000 - bilion
Liczebniki główne tysiąc, milion, miliard nie odmieniają się przez rodzaje. Odmieniają się przez przypadki i liczby tak samo jak rzeczowniki rodzaju męskiego, np. tysiąc, tysiąca, tysiącowi, tysiąc, tysiącem, tysiącu, tysiąc.
Liczebnik główny jeden w liczbie pojedynczej ma formy rodzaju męskiego (jeden), żeńskiego (jedna) i nijakiego (jedno). Liczebniki główne od 1 do 4 łączą się z rzeczownikiem w mianowniku (np. 1 samochód, 2, 3, 4 samochody). Od 5 wzwyż liczebniki główne łączą się z dopełniaczem (np. 5, 6, 7 samochodów).
Odmiana liczebnika jeden
| Przypadek | r. męski | r. żeński | r. nijaki |
|---|
| Mianownik | jeden | jedna | jedno |
|---|
| Dopełniacz | jednego | jednej | jednego |
|---|
| Celownik | jednemu | jednej | jednemu |
|---|
| Biernik | jednego | jedną | jedno |
|---|
| Narzędnik | jednym | jedną | jednym |
|---|
| Miejscownik | jednym | jednej | jednym |
|---|
| Wołacz | jeden | jedna | jedno |
|---|
Odmiana liczebnika dwa, trzy, cztery
Forma męskoosobowa
| Przypadek | dwa | trzy | cztery |
|---|
| Mianownik | dwa/dwóch | trzej/trzech | czterej/czterech |
|---|
| Dopełniacz | dwóch | trzech | czterech |
|---|
| Celownik | dwom/dwóm | trzem | czterem |
|---|
| Biernik | dwóch | trzech | czterech |
|---|
| Narzędnik | dwoma | trzema | czterema |
|---|
| Miejscownik | dwóch | trzech | czterech |
|---|
| Wołacz | dwaj | trzej | czterej |
|---|
Liczebniki główne dwa, trzy, cztery w rodzaju męskoosobowym mają dwie formy: np. dwaj chłopcy i dwóch chłopców, trzej chłopcy i trzech chłopców, czterej chłopcy i czterech chłopców.
Forma żeńska
| Przypadek | dwa | trzy | cztery |
|---|
| Mianownik | dwie | trzy | cztery |
|---|
| Dopełniacz | dwóch/dwu | trzech | czterech |
|---|
| Celownik | dwom/dwu | trzem | czterem |
|---|
| Biernik | dwie | trzy | cztery |
|---|
| Narzędnik | dwiema/dwoma | trzema | czterema |
|---|
| Miejscownik | dwóch/dwu | trzech | czterech |
|---|
| Wołacz | dwie | trzy | cztery |
|---|
Forma niemęskoosobowa i nijaka
| Przypadek | dwa | trzy | cztery |
|---|
| Mianownik | dwa | trzy | cztery |
|---|
| Dopełniacz | dwóch | trzech | czterech |
|---|
| Celownik | dwóm/dwu | trzem | czterem |
|---|
| Biernik | dwa | trzy | cztery |
|---|
| Narzędnik | dwoma | trzema | czterema |
|---|
| Miejscownik | dwóch | trzech | czterech |
|---|
| Wołacz | dwa | trzy | cztery |
|---|
Odmiana liczebnika pięć i wzwyż
| Przypadek | Forma męskoosobowa | Forma niemęskoosobowa |
|---|
| Mianownik | pięciu | pięć |
|---|
| Dopełniacz | pięciu | pięciu |
|---|
| Celownik | pięciu | pięciu |
|---|
| Biernik | pięciu | pięć |
|---|
| Narzędnik | pięcioma | pięcioma |
|---|
| Miejscownik | pięciu | pięciu |
|---|
| Wołacz | pięciu | pięć |
|---|
Liczebniki porządkowe
Liczebniki porządkowe określają kolejność osób i rzeczy. Odmieniają się przez przypadki, rodzaje i liczby.
Odpowiadają na pytanie który?, która?, które z kolei? (np. drugi, piąty, ósma, dwunasta, trzydzieste, setne).
| 1 | - | pierwszy, -a, -e | 11 | - | jedenasty, -a, -e | 21 | - | dwudziesty, -a, -e pierwszy, -a, -e |
| 2 | - | drugi, -a, -e | 12 | - | dwunasty, -a, -e | 22 | - | dwudziesty, -a, -e drugi, -a, -e |
| 3 | - | trzeci, -a, -e | 13 | - | trzynasty, -a, -e | 23 | - | dwudziesty, -a, -e trzeci, -a, -e |
| 4 | - | czwarty, -a, -e | 14 | - | czternasty, -a, -e | 24 | - | dwudziesty, -a, -e czwarty, -a, -e |
| 5 | - | piąty, -a, -e | 15 | - | piętnasty, -a, -e | 25 | - | dwudziesty, -a, -e piąty, -a, -e |
| 6 | - | szósty, -a, -e | 16 | - | szesnasty, -a, -e | 26 | - | dwudziesty, -a, -e szósty, -a, -e |
| 7 | - | siódmy, -a, -e | 17 | - | siedemnasty, -a, -e | 27 | - | dwudziesty, -a, -e siódmy, -a, -e |
| 8 | - | ósmy, -a, -e | 18 | - | osiemnasty, -a, -e | 28 | - | dwudziesty, -a, -e ósmy, -a, -e |
| 9 | - | dziewiąty, -a, -e | 19 | - | dziewiętnasty, -a, -e | 29 | - | dwudziesty, -a, -e dziewiąty, -a, -e |
| 10 | - | dziesiąty, -a, -e | 20 | - | dwudziesty, -a, -e | | | |
| 30 | - | trzydziesty, -a, -e | 101 | - | sto pierwszy, -a, -e | 211 | - | dwieście jedenasty, -a, -e |
| 40 | - | czterdziesty, -a, -e | 102 | - | sto drugi, -a, -e | 212 | - | dwieście dwunasty, -a, -e |
| 50 | - | pięćdziesiąty, -a, -e | 103 | - | sto trzeci, -a, -e | 213 | - | dwieście trzynasty, -a, -e |
| 60 | - | sześćdziesiąty, -a, -e | 104 | - | sto czwarty, -a, -e | 214 | - | dwieście czternasty, -a, -e |
| 70 | - | siedemdziesiąty, -a, -e | 105 | - | sto piąty, -a, -e | 215 | - | dwieście piętnasty, -a , -e |
| 80 | - | osiemdziesiąty, -a, -e | 106 | - | sto szósty, -a, -e | 216 | - | dwieście szesnasty, -a, -e |
| 90 | - | dziewięćdziesiąty, -a, -e | 107 | - | sto siódmy, -a, -e | 217 | - | dwieście siedemnasty, -a, -e |
| 100 | - | setny, -a, -e | 108 | - | sto ósmy, -a, -e | 218 | - | dwieście osiemnasty, -a, -e |
| | | 109 | - | sto dziewiąty, -a, -e | 219 | - | dwieście dziewiętnasty, -a, -e |
| | | 110 | - | sto dziesiąty, -a, -e | 220 | - | dwieście dwudziesty, -a, -e |
| 321 | - | trzysta dwudziesty, -a, -e pierwszy, -a, -e | 1000 | - | tysięczny, -a, -e |
| 322 | - | trzysta dwudziesty, -a, -e drugi, -a, -e | 1001 | - | tysiąc pierwszy, -a, -e |
| 323 | - | trzysta dwudziesty, -a, -e trzeci, -a, -e | 2000 | - | dwutysięczny, -a, -e |
| 324 | - | trzysta dwudziesty, -a, -e czwarty, -a, -e | 2018 | - | dwa tysiące osiemnasty, -a, -e |
| 325 | - | trzysta dwudziesty, -a, -e piąty, -a, -e | 3000 | - | trzytysięczny, -a, -e |
| 326 | - | trzysta dwudziesty, -a, -e szósty, -a, -e | 3434 | - | trzy tysiące czterysta trzydziesty, -a, -e czwarty, -a, -e |
| 327 | - | trzysta dwudziesty, -a, -e siódmy, -a, -e | | | |
| 328 | - | trzysta dwudziesty, -a, -e ósmy, -a, -e | | | |
| 329 | - | trzysta dwudziesty, -a, -e dziewiąty, -a, -e | | | |
| 330 | - | trzysta trzydziesty, -a, -e | | | |
Odmiana liczebnika porządkowego
Liczebniki porządkowe odmieniają się przez przypadki, rodzaje i liczby.
Liczebniki porządkowe mają formy rodzaju męskiego, żeńskiego i nijakiego w liczbie pojedynczej, rodzaj męskoosobowy i niemęskoosobowy w liczbie mnogiej.
Liczba pojedyncza
| Przypadek | r. męski (który?) | r. nijaki (które?) | r. żeński (która?) |
|---|
| osoby | zwierzęta | rzeczy |
|---|
| Mianownik = Wołacz | szesnasty | szesnasty | szesnasty | szesnaste | szesnasta |
|---|
| Dopełniacz | szesnastego | szesnastego | szesnastego | szesnastego | szesnastej |
|---|
| Celownik | szesnastemu | szesnastemu | szesnastemu | szesnastemu | szesnastej |
|---|
| Biernik | szesnastego | szesnastego | szesnasty | szesnaste | szesnastą |
|---|
| Narzędnik | szesnastym | szesnastym | szesnastym | szesnastym | szesnastą |
|---|
| Miejscownik | szesnastym | szesnastym | szesnastym | szesnastym | szesnastej |
|---|
Liczba mnoga
| Przypadek | r. męskoosobowy (którzy?) | r. niemęskoosobowy (które?) |
|---|
| Mianownik = Wołacz | szesnaści | szesnaste | szesnaste | szesnaste | szesnaste |
|---|
| Dopełniacz | szesnastych | szesnastych | szesnastych | szesnastych | szesnastych |
|---|
| Celownik | szesnastym | szesnastym | szesnastym | szesnastym | szesnastym |
|---|
| Biernik | szesnastych | szesnaste | szesnaste | szesnaste | szesnaste |
|---|
| Narzędnik | szesnastymi | szesnastymi | szesnastymi | szesnastymi | szesnastymi |
|---|
| Miejscownik | szesnastych | szesnastych | szesnastych | szesnastych | szesnastych |
|---|
Liczebnik porządkowy w dopełniaczu - określenie czasu
Za pomocą liczebnika porządkowego w dopełniaczu odpowiadamy na pytanie o której godzinie? lub od której godziny do której?, np. O której jesz obiad? Obiad jem o czternastej. Od której do której jesteś w pracy? W pracy jestem od ósmej do szesnastej.
Na pytanie o której godzinie? (+ czasownik) odpowiadamy:
| Liczebnik porządkowy (która godzina?) | Dopełniacz liczebnika porządkowego (o której godzinie?) | Liczebnik porządkowy (która godzina?) | Dopełniacz liczebnika porządkowego (o której godzinie?) |
|---|
| 1:00 | pierwsza | pierwszej | 13:00 | trzynasta | trzynastej |
| 2:00 | druga | drugiej | 14:00 | czternasta | czternastej |
| 3:00 | trzecia | trzeciej | 15:00 | piętnasta | piętnastej |
| 4:00 | czwarta | czwartej | 16:00 | szesnasta | szesnastej |
| 5:00 | piąta | piątej | 17:00 | siedemnasta | siedemnastej |
| 6:00 | szósta | szóstej | 18:00 | osiemnasta | osiemnastej |
| 7:00 | siódma | siódmej | 19:00 | dziewiętnasta | dziewiętnastej |
| 8:00 | ósma | ósmej | 20:00 | dwudziesta | dwudziestej |
| 9:00 | dziewiąta | dziewiątej | 21:00 | dwudziesta pierwsza | dwudziestej pierwszej |
| 10:00 | dziesiąta | dziesiątej | 22:00 | dwudziesta druga | dwudziestej drugiej |
| 11:00 | jedenasta | jedenastej | 23:00 | dwudziesta trzecia | dwudziestej trzeciej |
| 12:00 | dwunasta | dwunastej | 24:00 | dwudziesta czwarta | dwudziestej czwartej |
Liczebnik porządkowy w narzędniku - określenie czasu
Za pomocą liczebnika porządkowego w narzędniku odpowiadamy na pytanie między którą a którą godziną?, np. W domu jestem między siódmą i dziesiątą.
| Liczebnik porządkowy (która godzina?) | Narzędnik liczebnika porządkowego (między którą?) | Liczebnik porządkowy (która godzina?) | Narzędnik liczebnika porządkowego (między którą?) |
|---|
| 1:00 | pierwsza | pierwszą | 13:00 | trzynasta | trzynastą |
| 2:00 | druga | drugą | 14:00 | czternasta | czternastą |
| 3:00 | trzecia | trzecią | 15:00 | piętnasta | piętnastą |
| 4:00 | czwarta | czwartą | 16:00 | szesnasta | szesnastą |
| 5:00 | piąta | piątą | 17:00 | siedemnasta | siedemnastą |
| 6:00 | szósta | szóstą | 18:00 | osiemnasta | osiemnastą |
| 7:00 | siódma | siódmą | 19:00 | dziewiętnasta | dziewiętnastą |
| 8:00 | ósma | ósmą | 20:00 | dwudziesta | dwudziestą |
| 9:00 | dziewiąta | dziewiątą | 21:00 | dwudziesta pierwsza | dwudziestą pierwszą |
| 10:00 | dziesiąta | dziesiątą | 22:00 | dwudziesta druga | dwudziestą drugą |
| 11:00 | jedenasta | jedenastą | 23:00 | dwudziesta trzecia | dwudziestą trzecią |
| 12:00 | dwunasta | dwunastą | 24:00 | dwudziesta czwarta | dwudziestą czwartą |
Miesiące i daty
Liczebniki porządkowe odmieniają się jak przymiotniki. W datach używamy najczęściej liczebnika w mianowniku i dopełniaczu.
Nazwy miesięcy odmieniamy jak rzeczowniki rodzaju męskiego. Luty odmienia się jak przymiotnik.
| Miesiąc | Który? mianownik (kto? co?) | Którego? dopełniacz (kogo? czego?) | Miesiąc + data |
|---|
| 1 | styczeń | pierwszy | pierwszego | pierwszego stycznia |
|---|
| 2 | luty | drugi | drugiego | drugiego lutego |
|---|
| 3 | marzec | trzeci | trzeciego | trzeciego marca |
|---|
| 4 | kwiecień | czwarty | czwartego | czwartego kwietnia |
|---|
| 5 | maj | piąty | piątego | piątego maja |
|---|
| 6 | czerwiec | szósty | szóstego | szóstego czerwca |
|---|
| 7 | lipiec | siódmy | siódmego | siódmego lipca |
|---|
| 8 | sierpień | ósmy | ósmego | ósmego sierpnia |
|---|
| 9 | wrzesień | dziewiąty | dziewiątego | dziewiątego września |
|---|
| 10 | październik | dziesiąty | dziesiątego | dziesiątego października |
|---|
| 11 | listopad | jedenasty | jedenastego | jedenastego listopada |
|---|
| 12 | grudzień | dwunasty | dwunastego | dwunastego grudnia |
|---|